De Asielzoeker

In De Asielzoeker voert Grunberg een nihilist ten tonele. Deze man heeft er zijn levenswerk van gemaakt om illusies te ontmaskeren. Daarbij heeft zichzelf noch zijn omgeving gespaard en de lezer ontmoet hem in een tijd waarin hij enkel nog zijn vrouw over heeft. Al zijn vrienden hebben hem de rug toegekeerd. Met zoveel cynisme valt niet te leven.

Meer nog dan de karakters uit Speeldrift komt hier iemand tot leven die geloofwaardig is. Ikzelf heb in ieder geval veel herkend in de ideeën van Christian Beck, de nihilist. Hij is net zo hard voor zichzelf als voor zijn omgeving. Dat maakt hem nog sympathiek, en hij doet aardig. Hij is zelfs heroïsch op een bepaalde manier. Juist omdat hij zo hard is voor zichzelf, hij wil “de afgrond zonder vangnet tegemoet treden”, krijg je toch waardering voor hem. Een beetje als bij Sisyphus die het rotsblok met trots omhoog blijft rollen.

Als ontmaskeraar is Becks hoogste waarde de waarheid. Dit spreekt vooral uit zijn argumentatie tegen zelfmoord. Hij is tegen de doodstraf omdat een jury of rechter zich altijd kan vergissen, altijd net dat stukje informatie kan missen waarmee het oordeel anders zou uitvallen. Die fundamentele onzekerheid over de juiste (enige ware) keuze maakt dat hij geen eind aan zijn leven kan maken aan zijn eigen leven: hij zou er naast kunnen zitten en dan zou suïcide de waarheid geweld aan doen. Dat is uitgesloten.

Hij leeft verder als een machine, geprogrammeerd om aardig en beleefd te blijven. Als de laatste illusie is doorgeprikt blijft er niet veel anders over om te doen. Waarom mensen niet lekker in de waan laten? Dat leeft toch veel makkelijker? En hoewel hij van veel zaken afscheid heeft genomen, zoals zijn eigen geluk, blijft het wel een biologische machine. Dat wordt maar al te duidelijk bij de calamiteit. Dit misdrijf maakt uiteindelijk duidelijk dat hij nog niet gemist wil worden, maar dat gebeurt wel.

De maatschappij vergeet hem, vergeet om hem te straffen voor zijn eruptie en dat doet Beck zeer. Hij is de ontmaskeraar, niet de maatschappij. Ook een nihilist heeft zijn trots.

Plaats een reactie